Μυρσίνη Ζορμπά: Το τελευταίο της κείμενο – «Διακόπτουμε τις χημειοθεραπείες, δεν υπάρχουν εναλλακτικές»

Η Μυρσίνη Ζορμπά, έφυγε χθες βράδυ από τη ζωή, σε ηλικία 74 ετών, μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Υπηρέτησε τις ιδέες της μέσα από πολλούς και διαφορετικούς ρόλους: ως πολιτική επιστήμων, ερευνήτρια της πολιτισμικής πολιτικής, πανεπιστημιακός, εκδότρια, διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου αλλά και ως ευρωβουλευτής και υπουργός Πολιτισμού.

Η είδηση του θανάτου της έγινε γνωστή μέσα από μία συγκινητική ανάρτηση στη σελίδα της στο Facebook, ενώ την επιβεβαίωσε με ανάρτησή του και ο σύζυγός της, Αντώνης Λιάκος.

Άκρως συγκινητικό ήταν το τελευταίο της κείμενο όπως αναρτήθηκε στη σελίδα της στο Facebook:

Η λέξη που ταιριάζει σε αυτόν τον σύντομο ορίζοντά μου είναι η ανυπαρξία. Δεν περιγράφεται, γιατί είναι ένας ου τόπος, ου χρόνος.

Την περασμένη εβδομάδα στη συζήτηση με τον γιατρό κατάλαβα ότι διακόπτουμε τις χημειοθεραπείες, δεν είχαν αποτέλεσμα, και ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές. Επομένως η ανυπαρξία είναι αυτό που εκφράζει καλύτερα, που διατυπώνει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που έρχεται.

Βέβαια όλο το διάστημα, εδώ και έναν χρόνο, μέσα από τη συμπίεση, που διαρκώς μεγαλώνει, τον χρόνο που η κλεψύδρα του αδειάζει, διογκώνεται ο φόβος, που στην αρχή είχε μερικές χαραμάδες, κάποιες ελπίδες, μερικά ίσως πιθανόν, και σιγά σιγά ο φόβος καταλαμβάνει όλον τον υπάρχοντα χρόνο και είναι τόσο απόλυτος που πια δεν φοβάσαι, γιατί δεν υπάρχει μέσα σε αυτό κάτι που να κινείται, να έχει μία ροή. Υπάρχει μόνο αυτό που ζεις και που από τη μία μεριά είναι σκοτεινό και δυσοίωνο, μια δυστοπία, από την άλλη είναι η πραγματική ζωή, αυτό το κάθε μέρα, που το επιμελείσαι, το φροντίζεις. Το φαγητό, το διάβασμα, ο καιρός έξω από το παράθυρο, τα ωραία λουλούδια, οι φίλοι, οι επικοινωνίες οι συζητήσεις, τα ενδιαφέροντα πάνω απ’ όλα, η δύναμη των ιδεών που δεν σταματάει να υπάρχει και που καταφέρνει να εξακτινωθεί πέρα από χρόνο.

Επομένως υπάρχουν οι δύο πλευρές και η ζωή είναι αυτή που κερδίζει την καθημερινότητα, οπότε αυτός ο συμπαγής όγκος του φόβου μένει εκεί, παγωμένος και παγιωμένος και σου επιτρέπει να ζήσεις αυτό που ζεις. Πιο πέρα, σηκώνοντας το βλέμμα, η ανυπαρξία είναι το πιο ρεαλιστικό… Είναι λίγο αστείο βέβαια, καμία ανυπαρξία δεν είναι ρεαλιστική, παρά μόνο άμα τη βλέπεις απ’ έξω και εγώ τη βλέπω από πολύ κοντά πια.

Χαμηλών τόνων, επίμονη και ανθεκτική
Βαθιά καλλιεργημένη, με πλούσιες γνώσεις, χαμηλών τόνων αλλά μεθοδική, επίμονη και ανθεκτική στη σκληρή δουλειά, συναισθηματική αλλά και δυναμική, όταν χρειαζόταν, διέγραψε μια σημαντική πορεία στους χώρους του πολιτισμού και της πολιτικής, αλλάζοντας, ενίοτε, κομματικό προσανατολισμό, προκειμένου να βρει τους κατάλληλους δρόμους που θα οδηγούσαν στην ανοικοδόμηση του καλύτερου κόσμο που ίδια ονειρευόταν. «Δεν ήμουν ποτέ επαγγελματίας πολιτικός, αλλά είχα τη βαθιά πεποίθηση ότι η πολιτική είναι ο τρόπος να αντιμετωπίζουμε τα μεγάλα προβλήματα» δήλωνε με νόημα η ίδια επιμένοντας, διαχρονικά, πως είναι «με το κόμμα του Πολιτισμού».

Γεννημένη στην Αθήνα το 1949, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στη Φιλοσοφία του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Ρώμης με υποτροφία της Ιταλικής Κυβέρνησης, επιλέγοντας ως θέμα της διδακτορικής της διατριβής την «Κρατική πολιτική για το βιβλίο», έναν τομέα στον οποίο έμελλε να πρωταγωνιστήσει μερικά χρόνια αργότερα.

Πολιτικοποιημένη, από νεαρή ηλικία, ήταν μέλος του ΠΑΜ, της Ελληνοευρωπαϊκής Κίνησης Νέων, κατά την περίοδο της δικτατορίας, ενώ στην Μεταπολίτευση συντάχθηκε με το ΚΚΕ Εσωτερικού και την Κεντρική Επιτροπή της Ελληνικής Αριστεράς.

Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε να ασχολείται επισήμως με τις εκδόσεις, ως συνιδρύτρια του εκδοτικού οίκου «Οδυσσέας» αναλαμβάνοντας μάλιστα προσωπικά τη μαρξιστική και πανεπιστημιακή σειρά βιβλίων και τη λογοτεχνική σειρά βιβλίων για παιδιά. Παράλληλα, ασχολήθηκε εντατικά με τη μετάφραση, αποδίδοντας στην ελληνική γλώσσα πλήθος έργων των θεωρητικών του δυτικού μαρξισμού αλλά και την εμβληματική Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Μάριο Βίττι. Ήταν φανερό πως ο μαγικός κόσμος τού βιβλίου την μαγνήτιζε, την συνέπαιρνε…

H συνάντηση με τον Θάνο Μικρούτσικο
Κομβική για τη ζωή και τη σταδιοδρομία της υπήρξε η συνάντησή της με τον Θάνο Μικρούτσικο. Στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, την εποχή που εκείνος ήταν υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου οι δυο τους μοιράστηκαν το όραμα της δημιουργίας του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) του οποίου εκείνη υπήρξε πρώτη διευθύντρια. Εργάστηκε σκληρά, ειδικά στον τομέα της προβολής και της προώθησης του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, και κατάφερε να στήσει έναν επίσημο φορέα για το βιβλίο, να χαράξει μια σχετική εθνική πολιτική, αντιμετώπισε όμως και δυσκολίες και εμπόδια και αμφισβήτηση σε επίπεδο διαδικασιών. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίο παρέμεινε ενεργό επί 19 συναπτά έτη μέχρι που καταργήθηκε χωρίς να αντικατασταθεί στο μέλλον από κάποιον άλλο, σύγχρονο φορέα.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του΄90 η Μυρσίνη Ζορμπά θα διδάξει, παράλληλα, θεωρία και πολιτική του πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δραστηριότητα την οποία θα αναπτύξει επίσης κατά την διετία 2005-2007 αλλά και αργότερα, από 2006 έως 2012, στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Θα περάσει όμως, μεταγενέστερα, και στην ενεργό συγγραφική δράση υπογράφοντας τα βιβλία «Πολιτική του Πολιτισμού – Ευρώπη και Ελλάδα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα» (Πατάκης 2014) – διδάσκεται σε πολλά πανεπιστημιακά μεταπτυχιακά τμήματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό -, «Ανδρέας Παπανδρέου, πολιτισμικό πορτρέτο» ( Πεδίο 2019) αλλά και πλήθος άρθρων που δημοσιεύθηκαν στο ελληνικό αλλά και στον ξένο τύπο.

Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ 
Οι αρχές τις νέας χιλιετίας θα την βρουν στα έδρανα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, θέση την οποία κατείχε έως το 2004 ενώ το 2009 αναλαμβάνει διευθύντρια του πολιτικού γραφείου του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Ενδιαμέσως, θα εκφράσει εμπράκτως την κοινωνική ευαισθησίας της ιδρύοντας την εθελοντική οργάνωση «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού», δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα προσφυγόπουλα.

Η τελευταία της παρουσία στην πολιτική ζωή του τόπου σημειώνεται κατά τη διετία 2018 – 2019, όταν αναλαμβάνει τη θέση της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας παραλάβει τη σκυτάλη από την Λυδία Κονιόρδου.

Το σοβαρό πρόβλημα της υγείας της είχε ήδη εισβάλλει στη ζωή της εκείνη την περίοδο ωστόσο η ίδια ρίχτηκε με πάθος στα καθήκοντά της, έχοντας πάντα στο πλευρό της τον σύντροφο της ζωή της, τον ομότιμο Καθηγητή Νεώτερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντώνη Λιάκο, προσπαθώντας να κάνει ότι μπορεί ώστε να προσεγγίσει το όραμά της το οποίο η ίδια συνόψιζε ως εξής: «Ο σύγχρονος πολιτισμός με επάρκεια να κοιτάξει προς το παρελθόν που είναι η πολιτιστική κληρονομιά και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, διορατικότητα και γνώση της Ιστορίας μας να κοιτάξει προς το μέλλον, προς τους νέους ανθρώπους, την κοινωνία».

protothema.gr