Κρίσιμη σύνοδος κορυφής στις Βρυξέλλες
«Καυτή πατάτα» το μεταναστευτικό
Ακανθώδη θέματα στην συνεδίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου – Παρών και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι που θα παρουσιάσει στους ηγέτες το «σχέδιο νίκης»
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κρίση στη Μέση Ανατολή και το μεταναστευτικό ζήτημα είναι τα βασικά θέματα που θα απασχολήσουν τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ που συναντώνται την Πέμπτη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Το μεγάλο αγκάθι της συνόδου είναι το μεταναστευτικό, με τους όρους «καινοτόμες λύσεις» και «κόμβοι επιστροφής» να έχουν πέσει στο τραπέζι, αλλά χωρίς να είναι καθόλου σίγουρο αν οι «27» θα βρουν τελικά κοινό βηματισμό και – πολύ περισσότερο – κοινή γλώσσα.
Πηγές της ΕΕ χαρακτηρίζουν την συζήτηση για το μεταναστευτικό «την πιο ευαίσθητη συζήτηση», παρά το γεγονός ότι στο κείμενο των συμπερασμάτων οι αναφορές στο ζήτημα είναι ακόμα σε αγκύλες – κάτι που σημαίνει ότι μπορεί ακόμη και να μην υπάρξουν. Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι η Πολωνία δηλώνει πως δεν θα συνυπογράψει συμπεράσματα για το μεταναστευτικό και, αν αυτό συμβεί, δεν θα υπάρξει η σχετική αναφορά, αφού χρειάζεται ομοφωνία.
Μεταξύ των «27» δεν είναι λίγοι εκείνοι που ζητούν νέους νόμους για την αύξηση των επιστροφών, ακόμη κι αν οι ίδιοι δεν εφαρμόζουν κανέναν κανόνα στη χώρα τους, ενώ άλλοι αντιτάσσονται χωρίς να αντιπροτείνουν.
Όταν πριν λίγο καιρό συμφωνήθηκε το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, οι Βρυξέλλες έλεγαν πριν τις ευρωεκλογές πως κατάφεραν να καταλήξουν σε ένα πακέτο που αφαιρεί τα πολιτικά βάρη από ένα ιδιαίτερα φορτισμένο ζήτημα. Ήδη όμως πριν την εφαρμογή του, κράτη-μέλη ζητούν νέους κανόνες για τις απελάσεις και πολλοί βλέπουν ότι το Σύμφωνο δεν απαντά στο κρίσιμο ερώτημα του πώς θα απελαθούν αποτελεσματικά όσοι έχουν διαταχθεί να εγκαταλείψουν το ευρωπαϊκό έδαφος, χωρίς τελικά να το κάνουν.
Αναφορικά με την εξωτερική διάσταση του θέματος, δηλαδή την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ στις χώρες προέλευσης, η απάντηση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι περισσότερες συμφωνίες σαν κι αυτή που υπεγράφη με την Τυνησία. Όμως κι αυτή από πολλούς χαρακτηρίζεται αμφιλεγόμενη. Πέραν αυτού υπάρχει το ζήτημα του τι γίνεται αν μια χώρα, στην οποία πρέπει να επιστρέψει ένας παράτυπος μετανάστης, δεν είναι πραγματικά ασφαλής. Ειδικά στο θέμα αυτό, η φον ντερ Λάιεν άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο αναθεώρησης της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Παράλληλα, Ολλανδία και Ουγγαρία ζητούν να εξαιρεθούν από την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική. Το βράδυ της Τετάρτης ολλανδικά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι η Χάγη εξετάζει την λύση της απέλασης στην Ουγκάντα μεταναστών, των οποίων τα αιτήματα ασύλου έχουν απορριφθεί. Εφ’ όσον, φυσικά, επιτευχθεί μια σχετική συμφωνία με την αφρικανική χώρα.
Πέραν όλων αυτών, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την αιφνιδιαστική πρωτοβουλία της Γερμανίας να ενισχύσει τους συνοριακούς ελέγχους κι ενώ το ρεύμα της ακροδεξιάς στη χώρα ενισχύεται. Στην Πολωνία ο πρωθυπουργός (και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) Ντόναλντ Τουσκ θέλει να αναστείλει προσωρινά το δικαίωμα των μεταναστών να αιτούνται άσυλο, προκειμένου να αντιμετωπίσει την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από την Ρωσία και την Λευκορωσία. Για τον ίδιο λόγο, η Φινλανδία έκλεισε τα σύνορά της.
Σύμφωνα με υψηλόβαθμη ευρωπαϊκή πηγή, Ιταλία, Ολλανδία και Δανία οργανώνουν σύσκεψη δώδεκα κρατών-μελών πριν την έναρξη της συνόδου, ώστε να ρίξουν στο τραπέζι ιδέες είτε για την αποτροπή των ροών είτε για την απέλαση των παράτυπων αφίξεων.
Μέσα σε όλο αυτό, οι «27» καλούνται να κατευνάσουν την οργή του Μαρόκου για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου να κρίνει παράνομες τις εμπορικές συμφωνίες μεταξύ Ραμπάτ και Βρυξελλών, διότι έκρινε ότι παραβιάζουν το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Σαχράουι, οι οποίοι κατοικούν στην Δυτική Σαχάρα. Το Μαρόκο έχει προσαρτήσει την περιοχή, οι πολίτες της οποίας – με αιχμή το «Μέωτπο Πολισάριο» – επιδιώκουν την ανεξαρτητοποίησή της. Όμως το Μαρόκο είναι σημαντικός εταίρος της ΕΕ που στηρίζεται στην συνεργασία της αφρικανικής χώρας ως προς την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.
Εξάλλου, προσκεκλημένος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα παρουσιάσει στους Ευρωπαίους ηγέτες το «σχέδιο νίκης» της Ουκρανίας κατά της Ρωσίας. «Θα ακούσουμε από τον πρόεδρο Ζελένσκι για το προτεινόμενο σχέδιο νίκης του και θα εργαστούμε για τα επόμενα βήματα για την οικοδόμηση συναίνεσης γύρω από μια ειρηνευτική πρωτοβουλία που βασίζεται στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου», τονίζει στην επιστολή-πρόσκληση προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Οι 27 ηγέτες αναμένεται να επαναλάβουν την «ακλόνητη» υποστήριξή τους προς την Ουκρανία: πολιτική, στρατιωτική και οικονομική. Ειδικότερα, θα συζητηθεί η οικονομική στήριξη, ύψους 45 δισεκατομμυρίων ευρώ (50 δισ. δολαρίων) προς την Ουκρανία στη βάση της δέσμευσης που ανέλαβε η ΕΕ τον περασμένο Ιούνιο μαζί με τους εταίρους της G7, για να καλυφθούν οι στρατιωτικές ανάγκες, ο προϋπολογισμός και η ανασυγκρότηση της χώρας.
Για την κρίση στη Μέση Ανατολή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται, σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων, να εκφράσουν τη βαθιά τους ανησυχία για τη στρατιωτική κλιμάκωση και τους κινδύνους που αυτή θα φέρει σε ολόκληρη την περιοχή. Παράλληλα, οι «27» θα τονίζουν για άλλη μια φορά την ανάγκη για άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και την άνευ όρων απελευθέρωση των ομήρων. «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να πιέσει σθεναρά για αποκλιμάκωση και να επιμείνει στον σεβασμό του διεθνούς και ανθρωπιστικού δικαίου», τονίζει στην επιστολή του ο Σαρλ Μισέλ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να καταδικάσουν ως «ανεύθυνες» και «απαράδεκττες» τις πρόσφατες ισραηλινές επιθέσεις κατά των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ στον νότιο Λίβανο και να τονίσουν ότι το προσωπικό του ΟΗΕ και οι εργαζόμενοι στον ανθρωπιστικό τομέα πρέπει να προστατεύονται.
Στη Σύνοδο αναμένεται να συζητηθεί και το θέμα της ενέργειας και συγκεκριμένα οι υψηλές τιμές που σημειώθηκαν στη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού στη νοτιοανατολική Ευρώπη, ιδίως στην Ελλάδα, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να καλέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «υποβάλει επειγόντως προτάσεις» με στόχο την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει, τέλος, διάφορα θέματα πολιτικής που σχετίζονται με τις διεθνείς σχέσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης στη Μολδαβία και στη Γεωργία που βρίσκονται μπροστά σε μια κρίσιμη στιγμή για την ευρωπαϊκή τους πορεία.
