Ευρωεκλογές: «Νάρκη» για τους κομματικούς σχεδιασμούς η αποχή – Ποιοι ανησυχούν περισσότερο

Με βάση τις μετεωρολογικές προγνώσεις, αυτή την εβδομάδα οι θερμοκρασίες χτυπούν 36 και 37 βαθμούς, ενώ το ερχόμενο Σαββατοκύριακο ο υδράργυρος θα κυμαίνεται πέριξ των 30 βαθμών. Αυτό μεταφράζεται σε… καιρό για μπάνιο. Ο «κίνδυνος της παραλίας», όπως προσδιορίστηκε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αποτελεί αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη «νάρκη» στους εκλογικούς σχεδιασμούς των κομμάτων, αλλά και τον βασικό παράγοντα συσκότισης των εκλογικών εκτιμήσεων που κάνουν οι δημοσκοπικές εταιρείες.

Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις και των ίδιων των δημοσκόπων που συναντούν ευρύτερα απροθυμία των πολιτών να απαντήσουν στα ερωτηματολόγια για τις ευρωεκλογές, η φετινή ευρωκάλπη μπορεί να ξεπεράσει το ρεκόρ αποχής των ευρωεκλογών του 2009, όταν η συμμετοχή καταγράφηκε στο 52%. Και τότε όπως και σήμερα οι ευρωεκλογές γίνονταν σε «νεκρό» πολιτικά χρόνο, ενώ δεν συνδυάζονταν με αυτοδιοικητική κάλπη, όπως το 2014 και το 2019, με αποτέλεσμα σε αυτές τις περιπτώσεις η συμμετοχή να αυξηθεί σημαντικά, στα επίπεδα των εθνικών εκλογών. Βεβαίως, ήδη στις περασμένες εθνικές εκλογές η συμμετοχή διαμορφώθηκε στο 53,74%, ένα μάλλον χαμηλό ποσοστό. Στις δε αυτοδιοικητικές εκλογές και ειδικά στον δεύτερο γύρο τους υπήρξαν περιπτώσεις όπου η αποχή εκτοξεύτηκε, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Δήμο Αθηναίων και συμμετοχή 26,73%. Πρακτικά, ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους πήγε στην κάλπη.

Οπως αναφέρουν έμπειροι δημοσκόποι σε συνομιλίες τους με το «ΘΕΜΑ», βάσει των ερευνών δεν μπορεί να προβλεφθεί το εύρος της αποχής. Ολοι εκτιμούν, πάντως, ότι στο τέλος η συμμετοχή δύσκολα θα είναι πάνω από το 50%, με άλλα λόγια θα δούμε αποχή-ρεκόρ. Εμπειροι πολιτικοί παρατηρητές και στελέχη κομμάτων σταχυολογούν στο «ΘΕΜΑ» τις αιτίες της αποχής. Μια πρώτη προφανής εξήγηση είναι η χαλαρότητα της κάλπης, συνδυαστικά με τον καλό καιρό. Αρκετοί πολίτες που δεν συμμετέχουν ενεργά στα κοινά, αλλά και κάποιοι που συμμετέχουν προτιμούν την παραλία από μια κάλπη που δεν βγάζει ούτε κυβέρνηση ούτε δήμαρχο.

Παράλληλα, οι πολίτες έχουν… εκλογική κόπωση προερχόμενοι από μια χρονιά με τέσσερις κάλπες: δύο εθνικές εκλογές και δύο γύροι αυτοδιοικητικών εκλογών τον Οκτώβριο που πέρασε. Ακόμα, μεγάλο μέρος των εκλογέων δεν πιστεύει ότι υπάρχει ένα «σκληρό» διακύβευμα στην κάλπη. Δεν θεωρούν, δηλαδή, ότι διακυβεύεται η πολιτική σταθερότητα, όταν η εντολή διακυβέρνησης στη Ν.Δ. είναι νωπή και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του κυβερνώντος κόμματος αδιαμφισβήτητη. Η κατάσταση που διαμορφώνεται, πάντως, φέρνει προετοιμασίες κυρίως… στους τηλεοπτικούς σταθμούς για την κάλυψη της εκλογικής βραδιάς, με ζωντανές συνδέσεις με τις παραλίες, προκειμένου να γίνει το crash test με την εικόνα των εκλογικών κέντρων.

Τι δείχνει η επιστολική ψήφος

Στην εικόνα της υψηλής αποχής συντείνει η ανάλυση των στοιχείων από την επιστολική ψήφο, με ελάχιστες μέρες να απομένουν για την αποστολή των φακέλων από τους 202.556 εγγεγραμμένους. Μια πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία, πάντως, δείχνει το μειωμένο ενδιαφέρον για τη χρήση ενός εργαλείου που απευθυνόταν, εν πολλοίς, και σε ετεροδημότες, νεαρούς εργαζόμενους ή ακόμα και σε όσους προγραμμάτισαν να είναι στη συναυλία των Coldplay στο ΟΑΚΑ, το Σαββατοκύριακο των εκλογών…

Από τους περισσότερους από 202.000 εγγεγραμμένους, λίγο πάνω από 153.000 προέρχονται από το εσωτερικό της χώρας. Και ενώ η Αττική είναι η μεγαλύτερη περιφέρεια που ενσωματώνει το 50%+ των εκλογέων, η συμμετοχή είναι μάλλον μικρή κατ’ αναλογία, με κάτι περισσότερο από 46.000 εγγεγραμμένους. Μάλιστα, όταν δει κανείς την ποιοτική ανάλυση των στοιχείων ως προς τους νέους 17-30 ετών που είτε δουλεύουν σεζόν είτε ψηφίζουν και για πρώτη φορά, το ενδιαφέρον είναι ακόμα πιο χαμηλό. Στην Αττική, επιστολικά έχουν εγγραφεί να ψηφίσουν περίπου 7.500 ψηφοφόροι, ενώ στη Θεσσαλονίκη το νούμερο είναι ακόμα μικρότερο, γύρω στους 2.500 ψηφοφόρους. Με άλλα λόγια, οι νέοι που ψηφίζουν επιστολικά δεν είναι ούτε 10.000 και απομένει να φανεί αν αυτό θα είναι μια τάση που θα εμφανιστεί και στα εκλογικά κέντρα με κάλπη.

Κίνδυνος χαλαρότητας

Το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου ευρώ, λοιπόν, είναι ποιους επηρεάζει περισσότερο η χαμηλή συμμετοχή. Αφορά περισσότερο τα μεγάλα κόμματα που έχουν μεγαλύτερες εκλογικές δεξαμενές ή τα μικρότερα που διαθέτουν πιο «χαλαρούς» μηχανισμούς κινητοποίησης; Επίσης, θεμελιώδες είναι το κριτήριο ψήφου. Περίπου το 60% στις έρευνες δηλώνει ότι σκοπεύει να ψηφίσει με γνώμονα τη διάθεση διαμαρτυρίας. Θα φτάσουν, όμως, οι διαμαρτυρόμενοι ψηφοφόροι στην κάλπη ή την τελευταία στιγμή θα επιλέξουν να στείλουν το μήνυμα διά της αποχής;

Εμπειρος δημοσκόπος εκτιμά στο «ΘΕΜΑ» ότι τα μεγαλύτερα κόμματα, από τη Ν.Δ. έως και την Ελληνική Λύση, είναι σχετικά ασφαλή, καθώς τα ποσοστά τους μοιάζουν ισορροπημένα με βάση τις επιμέρους ηλικιακές και γεωγραφικές αναλύσεις. Από την άλλη, ο «χυλός» ανακατεύεται ιδιαίτερα στα μικρότερα κόμματα που συνωστίζονται λίγο πάνω λίγο κάτω από το 3% και διεκδικούν μια έδρα στην επόμενη Ευρωβουλή. Με άλλα λόγια, το ποσοστό συμμετοχής ή, ανάποδα, το ύψος της αποχής μπορεί να ωθήσει ή να καταβαραθρώσει ένα από τα μικρότερα κόμματα.

Οι εκτιμήσεις Μητσοτάκη – Κασσελάκη – Ανδρουλάκη

Η προοπτική της υψηλής αποχής είναι κάτι που απασχολεί και τους πολιτικούς αρχηγούς, οι οποίοι έχουν προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι οι προεκλογικές συγκεντρώσεις γίνονται ως επί το πλείστον σε καφέ, πολυχώρους και πεζόδρομους σε αντίθεση με τις εθνικές εκλογές, στις οποίες επελέγησαν και μεγάλες πλατείες. Μόνο αυτή την εβδομάδα θα μπουν στην εξίσωση οι πιο μεγάλες, ανοιχτές συγκεντρώσεις, ενώ θα δοθεί και η «μάχη» του Συντάγματος, όπου κατά σειρά διοργανώνουν ανοιχτές συγκεντρώσεις από την Τετάρτη ως την Παρασκευή το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, σε συνομιλητές του δεν εμφανίζεται απαισιόδοξος για το ποσοστό της Ν.Δ. Με βάση τις κυλιόμενες μετρήσεις που έχουν στο Μέγαρο Μαξίμου η Ν.Δ. μπορεί να κινηθεί μεταξύ 32% και 34%, με μέση τιμή το 33%. Ο πρωθυπουργός, όμως, εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξος ότι το κυβερνών κόμμα μπορεί, υπό προϋποθέσεις, και να ξεπεράσει ελαφρώς τον πήχη του 33%, λόγω εκθετικά μεγαλύτερης συμμετοχής της εκλογικής του βάσης στην κάλπη.

Η Ν.Δ. έχει ιδιαίτερη δυναμική στις ηλικίες από 45+, ειδικά στους άνδρες, ενώ και στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες είναι σε υψηλές τιμές, με πιο «προβληματική» ενδεχομένως την ηλικιακή ομάδα 25-35. Ο κ. Μητσοτάκης διαπιστώνει στις συζητήσεις του ότι η συσπείρωση του κόμματος έχει βελτιωθεί αισθητά, ενώ και ο ίδιος έκανε μια στοχευμένη εκστρατεία στη λογική της ενεργοποίησης του μεγαλύτερου δυνατού μέρους της κοινωνικής πλειοψηφίας του 41% που στήριξε τη Ν.Δ. στις πρόσφατες εθνικές εκλογές. Παράλληλα, είναι της άποψης ότι μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της Ν.Δ. είναι συνεπές με την κάλπη.

Από την άλλη, ο Στέφανος Κασσελάκης συμφωνεί ότι παίρνει ένα ρίσκο, καθώς η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ έχει μεν υπερβεί το 60% των ψηφοφόρων του Ιουνίου του 2023, αλλά αυτό μεταφράζεται σε εκλογικό ποσοστό 11%-12%. Ο ίδιος στοχεύει στην ενεργοποίηση ψηφοφόρων που ήταν είτε μετακινούμενοι είτε στη ζώνη της αποχής όλο το προηγούμενο διάστημα και αναγνωρίζει ότι μπορεί ο ίδιος να κάνει «γκελ», ιδίως σε νεότερους ψηφοφόρους, αλλά και σε γυναίκες, όμως αρκετοί εξ αυτών μπορεί να μη φανούν στην κάλπη. Με βάση τις έρευνες που έχει στη διάθεσή του ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα του πηγαίνει καλύτερα στην ηλικιακή ομάδα 25-35, αλλά και ως τους πολίτες 35-40 ετών. Ακόμα και για την Κουμουνδούρου, όμως, είναι αχαρτογράφητο κατά πόσο οι «νέοι» ψηφοφόροι θα εμφανιστούν στην κάλπη.

Οσο για τον Νίκο Ανδρουλάκη, η υψηλή αποχή είναι ίσως η… μεγάλη ελπίδα του ΠΑΣΟΚ, το οποίο στις περισσότερες δημοσκοπήσεις εμφανίζει χαρακτηριστικά στασιμότητας. Ο ίδιος μπορεί να λέει σε συνομιλητές του ότι για μία ακόμα φορά θα διαψεύσει τους δημοσκόπους και το ΠΑΣΟΚ θα κινηθεί υψηλότερα του αναμενομένου, αυτό όμως μπορεί να συμβεί πιο εύκολα σε ένα περιβάλλον μειωμένης συμμετοχής.

Το ΠΑΣΟΚ διατηρεί μεγάλες δυνάμεις στην Κρήτη και σε περιφερειακούς νομούς, ενώ δεν έχει καταφέρει να διορθώσει τη «μαύρη τρύπα» της Αττικής, η οποία παράλληλα είναι η αριθμητικά μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια. Οι ψηφοφόροι του, όμως, θεωρούνται μασίφ και με πολιτικά χαρακτηριστικά, ενώ εντοπίζονται και αυτοί στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες που είναι συνήθως συνεπέστερες με το εκλογικό ραντεβού. Τούτων δοθέντων, ο κ. Ανδρουλάκης εκτιμά ότι το ΠΑΣΟΚ μπορεί να καταφέρει να είναι δεύτερο ή έστω πολύ κοντά με τον ΣΥΡΙΖΑ.