Ο ΣΟYΝΑΚ… γενίτσαρος του Ερντογάν
Τα γεωπολιτικά παίγνια εναντίον της Ελλάδας με πρόσχημα τα Γλυπτά του Παρθενώνα
Πολιτικό σεισμό έχει προκαλέσει ακόμη και στο εσωτερικό της Βρετανίας μεταξύ Συντηρητικών και Εργατικών η απόφαση του Ρίσι Σούνακ να ακυρώσει τη συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Αποτέλεσμα της απαράδεκτης διπλωματικά στάσης του είναι να έχει πληγεί ακόμη περισσότερο το κύρος του Βρετανού πρωθυπουργού, τη στιγμή που το Εργατικό Κόμμα του Στάρμερ προηγείται του Συντηρητικού Κόμματος του Σούνακ στις τελευταίες δημοσκοπήσεις με μια διαφορά 21 μονάδων.
Το Εργατικό Κόμμα συγκεντρώνει 46% και το Συντηρητικό Κόμμα 25%, ένα ακόμη μήνυμα της συρρίκνωσης του κόμματος που οδήγησε σε ένα χαοτικό Brexit και σε μια βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση τη Βρετανία. Ο Σούνακ δεν είχε πολλές φιλοδοξίες, καθώς στην ηγεσία του κόμματός του ήρθε ως αναγκαστική επιλογή διαδεχόμενος τη Λιζ Τρας και όχι ως εκλεγμένος από τον βρετανικό λαό. Αποδέχτηκε τα πολιτικά αδιέξοδα της παράταξής του και έκανε απανωτά τραγικά λάθη, όπως ότι διόρισε υπουργό Εξωτερικών τον Ντέιβιντ Κάμερον, τον μοιραίο πολιτικό που ως πρωθυπουργός άφησε τη Βρετανία να συρθεί σε δημοψήφισμα για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ρίσι Σούνακ ακόμη και τώρα προσπαθεί να μπαλώσει τα διαλυτικά φαινόμενα που προκύπτουν καθημερινά στην κυβέρνηση της Βρετανίας, η οποία ματαίως το τελευταίο διάστημα προσπαθεί να πείσει ότι παραμένει μια παγκόσμια δύναμη.
Απέφυγε να δώσει απαντήσεις
Ο Σούνακ λόγω και της ινδικής καταγωγής του θα έπρεπε φυσικά να είναι πιο ευαίσθητος σε θέματα όπως αυτό των Γλυπτών του Παρθενώνα, το οποίο είναι απότοκο και του πολιτιστικού «αποικιοκρατικού ιμπεριαλισμού» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Όμως, προτίμησε αντί μιας ανοικτής συζήτησης μεταξύ συμμάχων να οδηγήσει τις ελληνοβρετανικές σχέσεις σε κρίση προκειμένου να αποφύγει να δώσει απαντήσεις για το θέμα των Γλυπτών.
Η δικαιολογημένη ενόχληση του Κυριάκου Μητσοτάκη υπήρξε διότι όλοι αντιλαμβάνονται ότι πίσω από αυτή την κίνηση κρύβεται ενδεχομένως η Τουρκία. Ακόμη και Βρετανοί δημοσιογράφοι έκαναν λόγο για την προσέγγιση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας τόσο σε πολιτικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο, με τη συμφωνία που έχει προτείνει η Τουρκία για ένα πακέτο όπλων που περιλαμβάνει 24 με 48 μαχητικά αεροσκάφη Eurofighter αξίας άνω των 10 δισ. δολαρίων, όπως αναφέρθηκε στις αρχές του έτους.
Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του «Forbes», η Τουρκία συζητά και πάλι την προμήθεια Eurofighter Typhoon, καθώς η προτεινόμενη συμφωνία ύψους 20 δισ. δολαρίων για την αγορά προηγμένων F-16 Block 70 και κιτ εκσυγχρονισμού από τις ΗΠΑ εξακολουθεί να περιμένει έγκριση εδώ και πάνω από δύο χρόνια μετά το αίτημα της Άγκυρας.
«Εργαζόμαστε για την προμήθεια», είχε δηλώσει μόλις πριν από μια εβδομάδα ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ στο τουρκικό Κοινοβούλιο, επισημαίνοντας το εξής: «Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία καταβάλλουν προσπάθειες για να πείσουν τη Γερμανία, αν και δεν είμαστε σε συνομιλίες με τη Γερμανία. Αν είναι δυνατόν, σχεδιάζουμε να αγοράσουμε 40 αεροσκάφη Eurofighter Typhoon». Υπό την παρούσα κυβέρνηση του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, η Γερμανία είναι απίθανο να συναινέσει σε οποιαδήποτε τέτοια πώληση σύντομα. Το Βερολίνο εμποδίζει – επί του παρόντος- την πώληση 48 επιπλέον Eurofighter από τη Βρετανία στη Σαουδική Αραβία και τώρα, πιθανότατα ως άμεσο αποτέλεσμα, το Ριάντ σκέφτεται να αγοράσει για πρώτη φορά 54 αεροσκάφη Dassault Rafale από τη Γαλλία.
Η πρόσφατη δήλωση του Γιασάρ Γκιουλέρ δεν είναι η πρώτη ένδειξη ότι η Άγκυρα εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς Eurofighter. Οι αναλυτές υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι το Eurofighter θα ήταν η πιο βιώσιμη επιλογή για την Τουρκία, αν δεν προκύψει συμφωνία με τις ΗΠΑ για τα F-16. Η Τουρκία ζήτησε αρχικά 40 F-16 Block 70 και 79 κιτ εκσυγχρονισμού τον Οκτώβριο του 2021, αλλά η πώληση δεν εγκρίθηκε εν μέσω μιας σειράς διαφωνιών μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ πιθανότατα δεν θα εγκρίνουν τη συμφωνία έως ότου η Άγκυρα εγκρίνει τουλάχιστον την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Πόρτα από τις ΗΠΑ στην Άγκυρα Η Βρετανία επί πρωθυπουργίας Σούνακ έχει επιδείξει προβληματική στάση, καθώς είναι ίσως η μοναδική χώρα μέλος τουΝΑΤΟ (εκτός ίσως της Ισπανίας) που προβάλλει ανοιχτά τη φιλοτουρκική στάση της.
Την περασμένη εβδομάδα ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαρπ επισκέφτηκε την Άγκυρα και συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του Γκιουρέλ. Τη στιγμή που ο Ερντογάν εκβιάζει το ΝΑΤΟ και οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί κλείνουν την πόρτα στην πώληση νέων μαχητικών, το Λονδίνο και η κυβέρνηση Σούνακ προσπαθεί να μπει σφήνα για να στηρίξει τον εκβιασμό Ερντογάν.
Ουσιαστικά παίζει τον ρόλο του… γενίτσαρου για να προασπιστεί τα συμφέροντα των Τούρκων που πιέζουν ώστε να γίνει δεκτό το αίτημά τους προς την κατασκευάστρια κοινοπραξία για την προμήθεια των Eurofighter Typhoon. Ένα αίτημα που η Τουρκία χρησιμοποιεί για να εκβιάσει τους Αμερικανούς που έχουν ρίξει πόρτα στην Άγκυρα από το πρόγραμμα των F-35 και κρατούν παγωμένο το θέμα της αγοράς των F-16.
Το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι να εξασφαλίσει τη βρετανική υποστήριξη με τεχνογνωσία για την κατασκευή «τουρκικού» κινητήρα για τα μαχητικά τα οποία σχεδιάζει η αμυντική βιομηχανία της.
Ο Σούνακ πιθανόν στις επόμενες εκλογές θα αποτελεί μια ακόμη παρένθεση στην περιπέτεια που βιώνουν το Συντηρητικό Κόμμα και η Βρετανία. Με τη στάση του δεν βοήθησε τη χώρα του. Απλώς έδειξε πόσο λίγα είναι τα επιχειρήματα για την άρνηση στην επανένωση των Γλυπτών. Όσο για τον ίδιο, σε λίγους μήνες, όταν θα γίνουν εκλογές στη χώρα του, δεν θα έχει πια καμία σημασία η άποψή του και θα μείνει με το στίγμα του πρωθυπουργού που προκάλεσε σοβαρή διπλωματική κρίση με φιλική χώρα.
Όλο το παρασκήνιο που οδήγησε στην προσβολή του πρωθυπουργού
Σε διπλωματικό επίπεδο, δεν έχει ξανασυμβεί πάντως πρωθυπουργός να ακυρώσει προγραμματισμένη επίσημη συνάντηση με Έλληνα ομόλογό του, όταν μάλιστα εκείνος έχει ήδη αφιχθεί στη φιλοξενούσα χώρα. Πρόκειται για θεσμικό φάουλ, με τον Βρετανό πρωθυπουργό να έχει προσβάλει στο πρόσωπο του Κυριάκου Μητσοτάκη τον ελληνικό λαό.
Το Sky News υποστήριξε ότι η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρίσι Σούνακ θα πραγματοποιούνταν υπό τον όρο ότι δεν θα γινόταν αναφορά, δημόσια, στο θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Η Αθήνα το διέψευσε. Ασφαλώς η δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού για τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο BBC έφερε την κρίση στις ελληνοβρετανικές σχέσεις. Άλλωστε το ίδιο το βρετανικό δίκτυο μετέδωσε την ακύρωση της συνάντησης συνδέοντάς τη με την επίμαχη συνέντευξη.
«Η Ελλάδα είναι μια περήφανη χώρα» Ο πρωθυπουργός ήταν θυμωμένος, σημείωσε ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Μεγάρου Μαξίμου. «Η Ελλάδα είναι μια περήφανη χώρα, έχει μια μεγάλη ιστορία. Ο Μητσοτάκης εκπροσωπεί αυτή τη χώρα, αυτόν τον λαό. Δεν μπορείς να του λες “κοίταξε να δεις, δεν θα γίνει αυτό και δες τον αναπληρωτή πρωθυπουργό”. Εμείς θα συνεχίσουμε να θέτουμε το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών και της επιστροφής στην Αθήνα».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στο BBC επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα «θα φαίνονταν καλύτερα στο Μουσείο της Ακρόπολης. Δεν είναι ζήτημα επιστροφής, τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα και εκλάπησαν». «Για εμάς είναι ζήτημα επανένωσης. Πού μπορείς να θαυμάσεις καλύτερα αυτά τα σημαντικά μνημεία; Αν κόβαμε μισή τη Μόνα Λίζα και η μισή ήταν στο Λούβρο, τι θα συνέβαινε;», διερωτήθηκε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Διπλωματικές πηγές μάς έλεγαν ότι το βράδυ της Δευτέρας -λίγη ώρα πριν τη συνάντηση των δύο πρωθυπουργών που είχε προγραμματιστεί εδώ και μία εβδομάδα- και ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντούσε τον αρχηγό των κών της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ, ο Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα Μάθιου Λοτζ ενημέρωσε τη διευθύντρια του Διπλωματικού Γραφείου του πρωθυπουργού Άννα Μαρία Μπούρα ότι ο Ρίσι Σούνακ έλαβε την απόφαση να μην πραγματοποιηθεί η συνάντηση.
Μια ανώτερη πηγή των Συντηρητικών δήλωσε στα βρετανικά μέσα: «Κατέστη αδύνατο να πραγματοποιηθεί αυτή η συνάντηση μετά τα σχόλια σχετικά με τα μάρμαρα του Έλγιν πριν από αυτήν. Η θέση μας είναι ξεκάθαρη -τα Ελγίνεια Μάρμαρα αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του Βρετανικού Μουσείου και ανήκουν εδώ. Είναι απερίσκεπτο για οποιονδήποτε Βρετανό πολιτικό να υπονοεί ότι αυτό αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης». Ιστορικά, οι σχέσεις με τη Βρετανία έχουν περάσει από διάφορες διακυμάνσεις. Οι Βρετανοί είναι κράτος-μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και μέχρι και σήμερα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εκθέσεων και αποφάσεών του για το Κυπριακό. Και είναι πολλές nφορές που η στάση τους έχει επικριθεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι έχει ύποπτο ρόλο και στοχεύει στην υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η βρετανική στήριξη στα Κατεχόμενα Την έναρξη απευθείας πτήσεων από τη Βρετανία προς τα Κατεχόμενα ζήτησε πριν από λίγες μέρες ο Βρετανός Λόρδος Σάρκι, αναπληρωτής πρόεδρος της «Ομάδας φιλίας με την ‘‘TΔΒΚ”» στο βρετανικό Κοινοβούλιο, και υποστήριξε τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ «στο όραμά του για λύση δύο κρατών». Μόλις πριν από πέντε ημέρες και αφού ο Ερσίν Τατάρ πραγματοποίησε συναντήσεις στο Λονδίνο, ο Λόρδος Σάρκι αναφέρθηκε «σε άδικες απομονώσεις που επιβάλλονται στον τουρκοκυπριακό λαό», κατά την έκφρασή του. Κάλεσε μάλιστα τη βρετανική κυβέρνηση να βοηθήσει την τουριστική ροή, επιτρέποντας απευθείας πτήσεις προς τα Κατεχόμενα. Μια τοποθέτηση που έχει εκφραστεί στο παρελθόν από επίσημα βρετανικά χείλη για να ακολουθήσουν -έπειτα από πιέσεις της ελληνικής κυβέρνησης διάψευση.