Αυτά είναι τα γλυπτά που μας έκλεψαν οι Άγγλοι «Κάντε το σωστό! Δώστε τα πίσω»

Ένας καλλιτεχνικός και πολιτιστικός θησαυρός. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα που αποκαλούν Ελγίνεια στη Μεγάλη Βρετανία είναι όρος μη αποδεκτός για τη χώρα μας. Η προέλευσή τους είναι η Ακρόπολη των Αθηνών. Εκλάπησαν από τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 μέχρι το 1803, ενώ μεταφέρθηκαν στη Βρετανία το 1806.

Όλα έγιναν αφού εκμεταλλεύτηκε την οθωμανική ηγεμονία στη χώρα μας. Άμεσα κατάφερε να αποκτήσει φιρμάνι από τον σουλτάνο για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα με σκοπό τη μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια και στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Το φιρμάνι του σουλτάνου Το θέμα είναι ότι ακόμη και αν υπήρχε φιρμάνι από τον σουλτάνο, αμφισβητείται το ακριβές πνεύμα της άδειας. Η αποθήκευση των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου έγινε το 1816. Το 1936 τοποθετήθηκαν στην έκθεση Duveen που δημιουργήθηκε για αυτό τον σκοπό.

Στη συλλογή των γλυπτών περιλαμβάνονται ορισμένα από τα γλυπτά των αετωμάτων, των μετοπών που απεικονίζουν μάχες μεταξύ των Λαπίθων και των Κενταύρων αλλά και της ζωφόρου του Παρθενώνα που κοσμούσε το ανώτερο τμήμα των τοίχων του σηκού του ναού σε όλο τους το μήκος. Εκ του αποτελέσματος αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το μισό απ’ ό,τι απομένει από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα που διασώθηκε: 75 μέτρα από τα αρχικά 160 μέτρα, 15 από τις 92 μετόπες, 17 τμηματικές μορφές από τα αετώματα, όπως επίσης και άλλα τμήματα της αρχιτεκτονικής.

Στα αποκτήματα του Έλγιν συμπεριλαμβάνονται επιπρόσθετα και αντικείμενα από διάφορα κτήρια της Αθηναϊκής Ακρόπολης: το Ερέχθειο, που μεταβλήθηκε σε ερείπιο κατά τον ελληνικό αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821-33) και από το οποίο αφαίρεσε μία Καρυάτιδα, τα Προπύλαια και ο Ναός της Αθηνάς Νίκης. Συνολικά εκλάπησαν περίπου τα μισά από τα Γλυπτά του Παρθενώνα και από τα υπόλοιπα δημιουργήθηκαν εκμαγεία σε γύψο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα Γλυπτά του Παρθενώνα που επεστράφησαν είναι το Τμήμα του Παλέρμο. Πρόκειται για ένα μαρμάρινο γλυπτό 2.500 ετών του ποδιού και του φορέματος της θεάς Αρτέμιδος. Το συγκεκριμένο τμήμα αφαιρέθηκε από τον λόρδο Έλγιν στις αρχές του 19ου αιώνα και παραδόθηκε στον Βρετανό πρόξενο της Σικελίας το 1816.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, τα τελευταία 200 χρόνια το συγκεκριμένο τμήμα κρατούνταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλίνας στο Παλέρμο. Η Ελλάδα έπειτα από 13 χρόνια πέτυχε την επιστροφή του τμήματος, που ολοκληρώθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2008, όταν ο Ιταλός πρόεδρος Τζόρτζιο Ναπολιτάνο μετέφερε το γλυπτό αυτό στην Αθήνα. Διεθνής υποστήριξη Τότε η συγκεκριμένη κίνηση θεωρήθηκε πως θα οδηγούσε στην ενδυνάμωση της θέσης της Ελλάδας στη συνολική προσπάθεια που κατέβαλε να φέρει πίσω στην Αθήνα τον αρχαιολογικό θησαυρό του Παρθενώνα που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

Τα γλυπτά του Παρθενώνα συνιστούν τα πιο «βαριά» εκθέματα του Βρετανικού Μουσείου, τα οποία συγκεντρώνουν εκατομμύρια επισκεπτών κάθε χρόνο για να τα θαυμάσουν. Όταν βρεθεί κανείς στις αίθουσες όπου φιλοξενούνται στο Μουσείο, αισθάνεται ένα ρίγος που διαπερνά όλο το σώμα. Η Ελλάδα από το 1983 με πρωτοβουλία τής τότε υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη άρχισε να καταβάλλει προσπάθειες για να φέρει τα γλυπτά πίσω στην Αθήνα, ενώ η προσπάθεια των ελληνικών Αρχών για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στον τόπο καταγωγής και δημιουργίας τους υποστηρίζεται ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή. Η επίσημη θέση της εκπροσώπου της UNESCO επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της επιστροφής των γλυπτών στην Ελλάδα, βασισμένη στην αρχή της διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

 

Κατά το παρελθόν είχαν δει το φως της δημοσιότητας διάφορες προτάσεις από έγκριτους, ουδέτερους παρατηρητές με σκοπό την εξεύρεση μιας λύσης στη διαφωνία Ελλάδας και Βρετανικού Μουσείου βεπί του σημαντικού για τη χώρα μας ζητήματος. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Βρετανικό Μουσείο τον Απρίλιο του 2007 ανέφερε ότι δεν προτίθεται να παραχωρήσει την κυριότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα σε ελληνικό μουσείο. Νεότερη ανακοίνωση του Βρετανικού Μουσείου (2009) επισήμανε πως με την ευκαιρία των εγκαινίων του Νέου Μουσείου Ακρόπολης θα ήταν διατεθειμένο να δανείσει τα γλυπτά, αρκεί η ελληνική κυβέρνηση να αναγνωρίσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους στο Βρετανικό Μουσείο, κάτι που απορρίφθηκε τότε.

Οι κινήσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη

Το 2014 η UNESCO πρότεινε να διαμεσολαβήσει για την επίλυση του θέματος, αλλά η
πρόταση αυτή απορρίφθηκε αργότερα από το Ηνωμένο Βασίλειο. Σήμερα, ύστερα από πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο διάλογος για να επιστρέψουν τα γλυπτά στην Ελλάδα είναι ανοιχτός και πιο «ζεστός» από ποτέ, παρά την απρέπεια του Βρετανού πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ, ο οποίος βρέθηκε ανεπανόρθωτα εκτεθειμένος μετά την άρνησή του να συναντήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, προφανώς γιατί ήθελε να αποφύγει την οποιαδήποτε συζήτηση για το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Βέβαια, με αυτή την απαράδεκτη κίνηση πέτυχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που ήθελε, δηλαδή την υποβάθμιση του θέματος με τον κλεμμένο αρχαίο θησαυρό από τον Έλγιν. Τώρα όλοι συζητούν για το δίκαιο αίτημα της Ελλάδας να γυρίσουν τα γλυπτά εκεί που ανήκουν.

Προφανώς ο Βρετανός πρωθυπουργός, ο οποίος βρίσκεται σε πανικό βλέποντας τα ποσοστά του να καταβαραθρώνονται στις δημοσκοπήσεις, φαντάστηκε ότι με το να εμφανιστεί άτεγκτος στο θέμα της επιστροφής των ελληνικών αρχαιοτήτων θα κερδίσει το πιο συντηρητικό και ακραίο κοινό των Τόρις, που αντιτίθενται σε ένα τέτοιο σχέδιο, και να παρουσιάσει τον ηγέτη των Εργατικών σερ Κιρ Στάρμερ, ο οποίος, όπως φαίνεται, θα είναι σύντομα ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας, ως κάποιον που είναι διατεθειμένος να τα παραδώσει. Η ουσία είναι όμως ότι δεν κατάφερε να χειριστεί το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα και εκτέθηκε στην κοινή γνώμη της Βρετανίας, η οποία στηρίζει στη συντριπτική της πλειονότητα τα δίκαια αιτήματα της Ελλάδας. Μάλιστα, όπως έγραψε δημοσιογράφος της Politico, «τι ερασιτέχνης είναι ο Σούνακ! Μεγάλα τμήματα της βρετανικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του κόμματος των Τόρις, υποστηρίζουν την άνευ όρων επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Κάντε το σωστό και κάντε μια συμμαχία. Δώστε τα πίσω!».

Ο Σούνακ, έχοντας ήδη υποστηρίξει στο παρελθόν σκληρές θέσεις για την επιστροφή των Γλυπτών, φτάνοντας σε ρήξη ακόμη και με τον πρόεδρο του ΔΣ του Βρετανικού Μουσείου ο οποίος έχει εκφράσει τη βούλησή του να προχωρήσει τις συζητήσεις με την ελληνική πλευρά, αναγκάστηκε, καθώς δεν μπορούσε καν να χειριστεί το ζήτημα, να ακυρώσει τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Ευνοϊκή συγκυρία

Το σίγουρο είναι ότι ο Σούνακ εκτέθηκε διότι δεν μέτρησε σωστά την κατάσταση, καθώς η συγκυρία φαίνεται να ευνοεί τις ελληνικές θέσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι η εφημερίδα «Indepedent» σε δημοσίευμά της στις 16 Νοεμβρίου 2023 με τον τίτλο «Ο Τζορτζ Όζμπορν αναβαθμίζει σημαντικά τη συμφωνία με την Ελλάδα για τα Ελγίνεια» υποστήριζε ότι οι συνομιλίες του Βρετανικού Μουσείου με την ελληνική πλευρά έχουν προχωρήσει σημαντικά και σε τέτοιο βαθμό ώστε να μιλάμε για μια πρωτότυπη συμφωνία δανεισμού, θέτοντας μάλιστα στο τραπέζι τους αρχαιοελληνικούς θησαυρούς που θα μπορούσαν να εκτεθούν στο περίφημο μουσείο του Μπλούμπζμπερι στη θέση των Γλυπτών.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όζμπορν είναι επιφανές πρόσωπο της πολιτικής ζωής της Βρετανίας, πρώην υπουργός Οικονομικών των Τόρις και με βαθιά γνώση του θέματος,
ο οποίος είχε αφήσει ήδη εδώ και καιρό να διαρρεύσουν στα βρετανικά Μέσα λεπτομέρειες της συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι είναι προς όφελος της Βρετανίας και του ίδιου του μουσείου να δείξουν καλή βούληση και να επωφεληθούν από κοινού αναφορικά με το ζήτημα της επανένωσης, αφού, όπως επέμενε, θα επρόκειτο για μια συμφωνία win win.

political.gr